Từ quen thuộc “hiến pháp” thường xuất hiện trong cuộc sống của chúng ta. Tuy nhiên, không thể phân biệt mà còn phải hiểu Hiến pháp và các văn bản quy phạm pháp luật khác. Trong phạm vi bài viết này, nhà nước pháp quyền cung cấp những thông tin hữu ích giúp bạn hiểu rõ những vấn đề trên. Hãy cùng sonesteve.com tìm hiểu hiến pháp là gì? qua bài viết dưới đây nhé!
I. Hiến pháp là gì?
Ngày nay, “Hiến pháp” được sử dụng phổ biến ở các nước trên thế giới và dùng để chỉ các đạo luật cơ bản của quốc gia đó, có hiệu lực pháp lý cao nhất được xây dựng, ban hành, sửa đổi, bổ sung, sửa đổi bằng các thủ tục đặc biệt. Hiến pháp là đạo luật gốc của quốc gia, không chỉ có ý nghĩa pháp lý, mà còn có ý nghĩa chính trị, văn hóa, xã hội.
Có nhiều định nghĩa khác nhau về Hiến pháp vì Hiến pháp có nhiều ý nghĩa về nhiều mặt. “Hiến pháp là một văn bản thể hiện tinh thần và đường lối chính trị.” Định nghĩa này của hai nhà nghiên cứu người Anh là B. Jones và D.
Kavanagh nhấn mạnh tầm quan trọng chính trị của luật. Hiến pháp luôn là công cụ thể chế hóa đường lối chính trị của những người tạo ra nó, đặc biệt là đảng cầm quyền. Các học giả Anh khác, M. Belov và G. Peel, nhấn mạnh bản chất thể chế của quyền lực nhà nước theo hiến pháp khi họ viết:
Ngoài ra, còn có nhiều định nghĩa khác về Hiến pháp, và tóm lại một cách chung nhất: chủ quyền, hệ thống chính trị, chính sách kinh tế, văn hóa, xã hội, tổ chức quyền lực nhà nước, địa vị pháp lý của con người và công dân.
II. Các đặc trưng cơ bản của hiến pháp
1. Là đạo luật cơ bản
Bản chất Hiến pháp là luật, nhưng nó là luật đặc biệt, đứng trên các luật khác. Tính hợp pháp cơ bản của Hiến pháp được thể hiện ở chỗ các quy phạm của nó là cơ sở và nền tảng của tất cả các hệ thống nhà nước.
Văn kiện này thể hiện tư tưởng của đảng cầm quyền và chỉ ra phương hướng phát triển của mỗi nhà nước. Hiến pháp đặt ra những nền tảng cơ bản của nhà nước. Đó là sự phối hợp các nguyên tắc cơ bản của hệ thống chính trị và kinh tế – xã hội, các quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân, của tổ chức các cơ quan nhà nước.
Hiến pháp là nền tảng của hệ thống pháp luật. Các quy phạm hiến pháp là nền tảng và nguyên tắc của lĩnh vực pháp luật của tất cả các quốc gia. Mặt khác, Hiến pháp còn có vai trò bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật. Mọi văn bản quy phạm pháp luật khác được ban hành đều phải tuân theo Hiến pháp.
2. Là luật tổ chức
Hiến pháp là văn bản xác định hình thức chính quyền của một quốc gia. Tùy thuộc vào cách thức tổ chức thể chế nhà nước ở cấp trung ương, nhà nước được xác định là chính thể quân chủ hay cộng hòa. Việc lựa chọn hình thức chính quyền có ý nghĩa to lớn đối với việc tổ chức quyền lực nhà nước ở mỗi quốc gia.
Hiến pháp, dù là liên bang hay thống nhất, xác định hình thức cấu trúc của nhà nước, xác định quyền hạn và phân bổ quyền hạn cho các thể chế và các bộ phận trong cấu trúc của chúng.
Hiến pháp tuyên bố rằng quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân, và các nguyên tắc tổ chức quyền lực nhà nước, thiết lập và thực hiện các thể chế chính trị dân chủ khác nhau ở mỗi người. Hiến pháp quy định các thiết chế xã hội của nhà nước là cơ sở xã hội để tổ chức quyền lực nhà nước.
Do các quy định khác nhau về hệ thống xã hội, bản chất của nhà nước và cách thức tổ chức quyền lực nhà nước cũng khác nhau. Hiến pháp thiết lập hệ thống tổ chức và thực hiện quyền lực nhà nước. Đó là sự thiết lập một hệ thống các cơ quan nhà nước, thể hiện nguyên tắc hoạt động, quyền hạn và mối quan hệ qua lại giữa chúng.
3. Là văn bản tuyên bố các quyền của con người
Dưới chế độ quân chủ, mọi quyền lực nhà nước đều tập trung trong tay vua. Người dân bị đặt vào vị trí chủ thể và không có quyền dân chủ. Sự ra đời của đạo luật này đã ghi nhận thắng lợi của cuộc cách mạng dân chủ – tư sản và cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa sau đó, là một bước tiến quan trọng trong quá trình phát triển dân chủ, đồng thời công nhận quyền dân chủ của nhân dân.
Ví dụ, việc Hiến pháp ghi nhận quyền bầu cử và quyền ứng cử là một tuyên ngôn trịnh trọng quyền lực của nhân dân. Quyền con người và quyền công dân luôn là một bộ phận quan trọng của Hiến pháp.
Vì luật này là luật cơ bản của quốc gia nên các quy định về quyền con người, quyền công dân trong đó là cơ sở pháp lý chủ yếu để nhà nước và xã hội bảo vệ và bảo vệ việc thực hiện quyền con người.
Trên đây là những thông tin về hiến pháp là gì? Hy vọng bài viết này sẽ hữu ích đối với bạn đọc!
